Gemeente Dordrecht – kansenkaart Vergroening via beeldend participatietraject

Vergroenen is belangrijk voor het verbeteren van stedelijke leefomgevingen, het verhogen van de biodiversiteit en het tegengaan van hittestress. Ons doel is om zoveel mogelijk inwoners te enthousiasmeren en hen actief te laten deelnemen aan het vergroeningsproces, zodat zij een band ontwikkelen met het groen. In Dordrecht hebben we samen met de gemeente de VergroeningsToolbox ontwikkeld om inwoners actief te betrekken bij het vergroenen van de stad.

Uitdagingen en kansen in gesprekken met inwoners

Een van de grootste uitdagingen in het gesprek met inwoners is het stellen van duidelijke kaders. De gemeente wil geen dingen beloven die niet kunnen, en daarom is het belangrijk dat inwoners goed geïnformeerd zijn over wat haalbaar is. Om toch tot samen met inwoners tot solide vergroeningsplannen te komen, speelt ook de vraag of inwoners voldoende kennis hebben om zelf met voorstellen te komen.

Hoe zorgen we dat alle randvoorwaarden duidelijk en zichtbaar zijn? En hoe informeren we inwoners zowel over de voordelen van groen als over de mogelijke obstakels die groen in de weg kunnen staan? Onder andere deze vragen vormden de basis voor de ontwikkeling van onze VergroeningsToolbox, in samenwerking met de gemeente Dordrecht.

De werking van de VergroeningsToolbox

De Toolbox bevat verschillende ‘speelkaarten’ die laten zien waar groen aan kan bijdragen, maar ook wat groen in de weg kan staan. Voor de start van de meedenkgroep inventariseert de spelleider of projectleider welke speelkaarten op basis van GIS-data op het bord gelegd moeten worden om de specifieke uitdagingen van de locatie aan te duiden. Deze kaarten vormen het startpunt van de sessie. Gedurende de bijeenkomst kunnen inwoners de kaarten aanvullen met hun eigen kennis over de plek, die dan aan de rand van het bord worden geplaatst. In het midden van het bord plaatsen we vervolgens verschillende groenmaatregelen die de inwoners geschikt achten voor hun straat.

De spelleider/projectleider waakt erover dat de gekozen maatregelen elkaar niet tegenspreken en zorgt ervoor dat iedereen zijn mening kan geven, vat de opmerkingen samen en groepeert de maatregelen die bij elkaar horen. Zo vormt zich tegen het einde van de avond een moodboard dat als een plan van eisen dient, gezamenlijk opgesteld door de inwoners en de gemeente. Dit moodboard, dat online bijgewerkt en aangevuld kan worden met nieuwe informatie, blijft beschikbaar totdat de ontwerpfase begint. Zo blijft iedereen geïnformeerd over de redenen waarom bepaalde ideeën eventueel niet uitvoerbaar zijn en wordt teleurstelling onder de inwoners voorkomen.

Door het gebruik van deze werkwijze sla je geen stappen over, heb je inzicht en overzicht in de aandachtpunten van de locatie maar ook die van je inwoners en geef je je inwoners de mogelijkheid om op gelijkwaardig niveau mee te kunnen praten door een grote hoeveelheid inspirerende groene maatregelen uit het binnen- en buitenland. Tegelijkertijd informeer je je inwoners waar groen aan kan bijdragen of wat groen in de weg kan staan op deze locatie.

Resultaten van de bewonerssessie

Onze bewonerssessie afgelopen maand was een ontzettend enerverende avond vol positieve gesprekken en een zoektocht naar passende groenmaatregelen binnen de vastgestelde kaders. Elke deelnemer verliet de zaal met een glimlach. Dankzij vooraf geanalyseerde GIS-data hadden we al inzicht in specifieke uitdagingen van de straat. Zo is het in deze straat bovengemiddeld warm, hebben ze snel last van natte voeten en is er bovengemiddelde geluidsoverlast door het verkeer van de straat. Deze data toonden ook aan dat de mogelijkheden voor het planten van bomen beperkt waren, wat ons dwong om alternatieven te zoeken.

Sociale cohesie via groeninitiatieven

Vanuit de inwoners kwam er een duidelijke verzoek om meer sociale cohesie via groeninitiatieven. Een treffend voorbeeld hiervan was het project ‘Het Bewegende bos, waarbij bleek dat een eenvoudige boom in een pot een grote impact kan hebben. Buren plaatsten stoeltjes naast de bomen en kwamen hier ’s avonds samen, wat het straatbeeld aanzienlijk verlevendigde. Eén van de inwoners deelde dat haar buurman aanvankelijk sceptisch was over het plaatsen van bomen in bakken, uit vrees voor ongedierte. Hij was echter een van de eersten die zijn klapstoel onder een boom zette, waarna hij toegaf dat hij de bomen niet meer wilde missen. Deze ervaring onderstreept dat mensen soms iets zelf moeten ervaren voordat zij het volledig kunnen waarderen.

Voortgang in de gemeente Dordrecht

Hoewel ‘Het Bewegende bos’ een tijdelijk project was, heeft het de houding van de buurtbewoners tegenover permanente groenvoorzieningen positief veranderd. Het eindresultaat was een goed gevuld bord met relevante speelkaarten die iets vertelden waar groen aan kon bijdragen in deze straat, maar ook de uitdagingen die nog verder onderzoek eisen. Dit eerste moodboard van deze avond is inmiddels gedeeld met de inwoners, en nu zijn zij weer aan zet om de resterende punten uit te zoeken.

Eventuele nieuwe inzichten die het doorvoeren van bepaalde voorstellen onmogelijk maken, worden op een kopie van het moodboard verwerkt en opnieuw met de inwoners gedeeld, waarna het pas naar de ontwerpafdeling gaat. Zo krijgen de inwoners inzicht waarom sommige plannen niet haalbaar zijn en krijgt de ontwerpafdeling aan de voorkant alle wensen, ideeën en randvoorwaarden mee om het ontwerp op te baseren.

De inwoners waren zeer te spreken over deze aanpak; ze vonden het een heel fijne manier om samen naar de uitdagingen in de straat te kijken en met concrete voorstellen te kunnen komen. Dankzij de diverse voorbeelden die in verschillende sferen in onze groene maatregelenbibliotheek zitten, konden inwoners direct illustreren wat ze bedoelden. Een inwoner stelde bijvoorbeeld enthousiast voor:

“Een pergola, maar dan niet zo’n log houten ding. Wat dacht je van een sierlijke metalen constructie? Dat zou prachtig zijn!”

Conclusie

Participatie betekent communiceren, zowel met woorden als met beelden; immers, beelden spreken universeel en werken verhelderend.

We vertellen je graag meer over de VergroeningsToolbox of over onze andere vergroeningsprojecten. Uiteraard komen we ook graag eens langs voor een persoonlijk gesprek of een lunchlezing met jouw team. Neem daarvoor contact op met onze adviseur vergroening Lieke Willems.

Dit artikel is geschreven door Lieke Willems en Solinde Vos.