Gemeente Nijmegen – Bomenplan met nadruk op meer gezonde bomen

Nijmegen is op vele vlakken al een prachtig groene stad. Parken, bossen en uiterwaarden en zo hier en daar een geslaagde of soms minder geslaagde stedelijke inpassing van een boom, plantvak of gazon. Toch kan het altijd beter.  Samen met gemeente Nijmegen gingen wij deze uitdaging aan. Met als resultaat het nieuwe Bomenplan Nijmegen, waarin er niet alleen aandacht is voor méér bomen, maar ook meer gezonde bomen!

De wind mee

Inmiddels weet iedereen: ‘Groen, moet je doen!’ Lommerrijke lanen, groene stadsgezichten, beleving, beweging, allure, biodiversiteit en klimaatadaptatie. Een aantal populaire begrippen en gelijktijdig uitgangspunten om meer bomen in de stad te promoten. Samen met beleidsmedewerkers van de gemeente Nijmegen hebben we vorig jaar invulling mogen geven aan een nieuw bomenbeleid Bomenplan Nijmegen.

Dit zijn de uitgangspunten van het nieuwe Bomenplan:

• Gezonde bomen zo lang mogelijk behouden
• Bomenkap zoveel mogelijk voorkomen
• Aanplant zoveel mogelijk stimuleren
• De belangrijkste boomstructuren beschermen

Het inbedden van deze uitgangspunten in de organisatie vraagt om een andere kijk en aanpak. Voorbeelden hiervan zijn voorzichtiger met onze bomen omgaan, risico’s vroegtijdig signaleren en zoeken naar kansen voor nieuwe aanplant.

Aparte uitvoeringsagenda

Het oude bomenbeleid gaf door de organisatie heen weinig sturing en beschreef geen concrete maatregelen. Een van de speerpunten van het Bomenplan is dan ook om meer duidelijkheid en ketensturing te geven aan de groene ambities van de stad. Het Bomenplan heeft als beleidsstuk daarom ook een aparte uitvoeringsagenda. Deze uitvoeringsagenda geeft de gemeente Nijmegen de komende jaren input voor het uitvoeren van de ambities en maatregelen uit het bomenplan.

1% groei bomenareaal

De voornaamste en direct ook de meest ingrijpende maatregel is dat Nijmegen jaarlijks 300 bomen  gaat aanplanten in goed ingerichte plantplaatsen in de bestaande stad. Deze bomen moeten samen met de aanplant in de nieuwe woonwijken leiden tot een jaarlijkse 1% groei van het bomenareaal, wat neerkomt op een toename van minimaal 625 bomen per jaar. Daarmee streeft Nijmegen het klimaatakkoord na.  De middelen om dit uit te voeren zijn de komende vier jaar in de begroting opgenomen, net als de ophoging van het beheerbudget voor bomen.

Druk in de ondergrond

300 bomen planten in de bestaande stad is natuurlijk geen simpele ingreep. Alhoewel er nog voldoende ‘stenige’ plekken zijn in de stad, is de praktijk van het bomenplanten toch weerbarstig. Bovengronds zijn er vaak al veel belemmeringen in de vorm van gebouwen, bewoners en wegverkeer. Maar met name de onmogelijkheden in de ondergrond zorgen voor hoofdbrekens. Kabels, leidingen, riolering, bommen, granaten en Romeinen maken de vergroening lastig en soms zelfs onmogelijk. Dit vraagstuk is ook een van de maatregelen waaraan Nijmegen gaat proberen sturing te geven. Anders wordt het wel erg lastig om de ‘compacte stad’ ondanks inbreidingen en gebruiksdruk toch steeds groener te maken.

Kappen!

De regels voor het kappen van bomen worden ook aangepast. Zo wordt er straks gewerkt met  één formaat stamdiameter (95 cm) voor de hele stad, worden beoordelingskaders aangescherpt en vergunningen eerder geweigerd. Ook het kappen van overlastgevende bomen wordt straks iets moeilijker. Het proces wordt er voor de inwoner duidelijker op en er worden meer bomen in de openbare ruimte en op privaat terrein behouden. Ook kijkt Nijmegen kritisch naar de noodzaak van voorgenomen kap. Kan het ook anders? Is behoud, inpassing of zelfs verplaatsing mogelijk? Dan is dat het uitgangspunt. Dit brengt ons bij het volgende punt.

Compensatieplan

In Nijmegen moet men straks bij zowel bomen in de openbare ruimte, bij ruimtelijke projecten als in private tuinen bij de kap van bomen rekening houden met een herplant-compensatie. Eerder dan in het vorige bomenbeleid zal aan vergunning-aanvragers gevraagd om de gekapte boom te compenseren. Dit doen ze door herplant van nieuwe bomen als voorwaarde in de kapvergunning mee te geven.  

Vernieuwend is het mogelijk maken van een financiële compensatie voor inwoners die per se geen boom terug willen planten. Zij kunnen  er ook voor kiezen om een bedrag aan gemeente Nijmegen over te maken. Daarmee worden eens per jaar vanuit Stadsbeheer ‘stenige plekken’ vergroend, groene structuren aangevuld of wordt invulling gegeven aan bomenwensen van bewoners. PLANTERRA werkt samen met de gemeente Nijmegen aan een goede invulling van het compensatieplan dat daarvoor nodig is.

Bomenwachter

In het voortraject van het Bomenplan kwam vanuit zowel ambtenaren als het groene netwerk in de stad de opmerking dat men met betrekking tot bomen in de stad de kwaliteit en aandacht soms te wensen over liet. Nijmegen heeft veel groene ambities, maar deze moeten buiten dan natuurlijk ook waargemaakt en gehandhaafd worden. Daarom gaat Nijmegen een bomenwachter aanstellen die gaat helpen om zowel in het veld als in gemeentelijke projecten bomen te behouden, beschermen en controleren.

Wil je meer weten over het Bomenplan of de Uitvoeringsagenda bomen? Klik dan hier.

Dit artikel is geschreven met dank aan Thomas van der Hulst, beleidsadviseur Groene stad in de gemeente Nijmegen.

Contact

Samen nadenken over een bomenplan voor jouw gemeente? Neem contact op met onze adviseur Openbare Ruimte, Iris Cockx.