Stimuleer gezond ouder worden met een beweegvriendelijke leefomgeving: De Wijkscan

In 2040 telt Nederland naar verwachting 4,9 miljoen 65-plussers. Er is dan ook sprake van dubbele vergrijzing: het aantal 80-plussers is dan verdubbeld ten opzichte van 2021. Deze demografische ontwikkeling vraagt om actie. Hoe zorgen we dat ouderen vitaal, zelfstandig en verbonden blijven? De sleutel ligt in een toegankelijke, veilige en beweegvriendelijke leefomgeving. Gemeenten kunnen daarin met ruimtelijke inrichting het verschil maken.

Met de Wijkscan Gezonde Leefomgeving breng je als gemeente in kaart hoe de openbare ruimte bijdraagt aan bewegen en ontmoeten. De scan biedt inzicht én een onderbouwde aanpak, met subsidiemogelijkheden via ZonMw.

Waarom is een beweegvriendelijke omgeving zo belangrijk?

Naarmate mensen ouder worden, wordt hun actieradius vaak kleiner. Tegelijk groeit de behoefte aan nabijheid van voorzieningen en sociale contacten. Een slimme inrichting en goed beheer van de openbare ruimte is dan essentieel. Denk aan vlakke stoepen, voldoende bankjes, veilige oversteekplaatsen, schaduwrijke plekken en toegankelijke ontmoetingsplekken dichtbij huis. Zulke elementen nodigen uit tot bewegen én ontmoeten — twee sleutels tot gezond en zelfstandig ouder worden.

Uit onderzoek blijkt dat ouderen die regelmatig in beweging blijven, aantoonbaar langer leven en langer hun zelfstandigheid behouden.  Een veilige, toegankelijke en uitnodigende openbare ruimte maakt daarin het verschil.

De wijkscan: inzicht en actie

Om gemeenten te ondersteunen bij het beter afstemmen van de openbare ruimte op de behoeften van ouderen, biedt PLANTERRA begeleiding bij het uitvoeren van een Wijkscan Gezonde Leefomgeving. Deze wijkscan geeft inzicht in de aanwezige beweeg- en ontmoetingsplekken in een wijk én in hoe deze worden ervaren door bewoners. De wijkscan bestaat uit twee onderdelen. In het eerste deel wordt op basis van data een ‘hotspot’-analyse uitgevoerd, op basis waarvan plekken worden geïdentificeerd waar maatregelen en interventies nodig kunnen zijn. In de vervolgfase van de wijkscan wordt de input en beleving van bewoners meegenomen door middel van participatiemethoden zoals ‘meeloop-interviews’ en ‘stands’ met sticky notes in de buitenruimte.

De wijkscan is ontwikkeld op basis van onze jarenlange ervaring met belevingsonderzoeken in de openbare ruimte. We hebben het instrument als pilot getest in de gemeente Leusden. De pilot leverde waardevolle inzichten op die zijn verwerkt in de doorontwikkeling van de wijkscan.

De resultaten worden gebundeld in een helder adviesrapport met concrete verbetervoorstellen. Optioneel kunnen de bevindingen ook visueel worden weergegeven in een interactieve GIS-kaart, vertaald worden naar een uitvoeringsprogramma of dienen als input voor het Handboek Inrichting Openbare Ruimte (HIOR). De aanpak kan worden afgestemd op lopende gemeentelijke ontwikkelingen of bestaande beleidsstukken. Zo sluiten de resultaten aan op bijvoorbeeld een buurtagenda of wijkplan, en kan de doelgroep desgewenst worden verbreed.

Nu subsidie beschikbaar via ZonMw

Via de regeling ‘Wijkscan gezonde leefomgeving: bewegen en ontmoeten voor ouderen’ van ZonMw kunnen gemeenten nu subsidie aanvragen om de wijkscan uit te laten voeren. Dit vraagt slechts een beperkte inzet vanuit de gemeente, maar levert waardevolle inzichten en concrete aanbevelingen op. De subsidie dekt de kosten voor de uitvoering van de wijkscan volledig.

Hoe PLANTERRA kan helpen

PLANTERRA kan gemeenten ondersteunen bij:

• De aanvraag van de ZonMw-subsidie;
• De uitvoering van de wijkscan;
• De vertaling van resultaten naar beleid, ontwerp en uitvoering.

Met onze aanpak dragen we bij aan een openbare ruimte waarin ouderen veilig, zelfstandig en actief ouder kunnen worden.

Meer weten of direct aan de slag?

Benieuwd hoe PLANTERRA kan helpen bij het uitvoeren van een wijkscan? We denken graag met je mee. Neem contact op met onze expert Dinand Ekkel!