Gemeenten kunnen in 2025 aanspraak maken op twee belangrijke vergoedingen om de openbare ruimte (nog) schoner te maken en de aanpak van zwerfafval te versterken. Het gaat om de UPV-zwerfafvalvergoeding en de prullenbakkenvergoeding. In dit artikel zetten we de actuele regelingen overzichtelijk op een rij en laten we zien hoe je ze optimaal kunt benutten.

UPV-zwerfafvalvergoeding: producenten betalen mee

Sinds 2023 zijn producenten van wegwerpplastic verplicht om financieel bij te dragen aan de kosten voor het opruimen en verwerken van zwerfafval. Dit valt onder de Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV), voortkomend uit de Europese SUP-richtlijn (Single-Use Plastics).

Sinds 2023 zijn producenten van eenmalige kunststofproducten verplicht om financieel bij te dragen aan het opruimen van zwerfafval. Deze Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV) vloeit voort uit de Europese Single-Use Plastics-richtlijn en is in Nederland wettelijk vastgelegd. Denk aan producten zoals drankverpakkingen, voedselverpakkingen, drinkbekers, filters van sigaretten en lichte draagtassen.

Hoe werkt het?

De kosten die producenten afdragen worden via uitvoeringsorganisatie Verpact verdeeld onder gemeenten, provincies, waterschappen en andere gebiedsbeheerders. De hoogte van de vergoeding per gemeente is afhankelijk van o.a. het aantal inwoners, oppervlakte en type gebied. In de praktijk komt dit neer op een vergoeding van tussen de € 2,33 en € 10,46 per inwoner per jaar.

De regeling is in 2023 gestart, maar de daadwerkelijke uitkering over de jaren 2023 en 2024 vindt pas in het najaar van 2025 plaats. Producenten betalen uiterlijk op 1 september 2025, waarna de middelen tussen 1 september en 1 november via het Gemeentefonds aan gemeenten worden uitgekeerd. Er is geen aanvraagprocedure en de uitkering is btw-vrij. Gemeenten hoeven dus geen factuur in te dienen en ook geen btw-afdracht of verantwoording te doen.

Gemeenten hebben de vrijheid om deze middelen naar eigen inzicht in te zetten, zolang ze bijdragen aan een schone leefomgeving. Dit kan onder andere door opruimactiviteiten, preventieve maatregelen, bewustwordingscampagnes en beleidsontwikkeling gericht op zwerfafval. Het doel is om gemeenten te ondersteunen bij een effectieve en structurele aanpak van zwerfafval.

Prullenbakkenvergoeding: vergoeding voor inzameling van verpakkingsafval

Naast de UPV-regeling is er een vergoeding voor het aandeel verpakkingsafval in openbare prullenbakken. De vergoeding is primair bedoeld om de kosten te dekken voor het beheer en ledigen van prullenbakken en de verwerking van het ingezamelde verpakkingsafval, maar is flexibel inzetbaar.

Wat moet je weten?

Voor 2025 is het bedrag vastgesteld op € 0,98 per inwoner (geïndexeerd t.o.v. € 0,94 in 2024). In tegenstelling tot de UPV-vergoeding, moeten gemeenten deze regeling wel zelf activeren door via WasteTool van Verpact een factuur met btw in te dienen. De uitbetaling vindt plaats per kwartaal.

De vergoeding is bedoeld voor kosten van beheer, lediging en verwerking van het verpakkingsafval in prullenbakken, maar mag ook ruimer ingezet worden binnen het gemeentelijke afvalbeheer, zolang de inzet bijdraagt aan een schone openbare ruimte.

Maak optimaal gebruik van deze regelingen!

Wil je deze vergoedingen slim inzetten voor een effectievere aanpak van zwerfafval? Ons adviesbureau is al jaren gespecialiseerd in de aanpak van zwerfafval en wij helpen je graag met:

• Het opstellen van een strategisch plan voor het verminderen van zwerfafval;
• Het ontwikkelen en implementeren van een uitvoeringsprogramma met effectieve maatregelen en interventies;
• Het stimuleren van participatie en gedragsbeïnvloeding door samen te werken met lokale ondernemers en bewoners;
• Locatiespecifiek advies, bijvoorbeeld voor winkelgebieden, sportverenigingen of recreatiegebieden, met aandacht voor gedragsbeïnvloeding en omgevingspsychologie;
• Het identificeren en aanpakken van hotspots, met gerichte interventies voor probleemlocaties;
• Optimalisatie van afvalbakkenbeheer, bijvoorbeeld met een afvalbakkenscan. We brengen in kaart of de afvalbakken op de juiste plek staan en of aanpassingen nodig zijn, zoals herplaatsing, sanering, uitbreiding, grotere capaciteit of verbeterde zichtbaarheid;
• Monitoring en datagedreven werken om trends in zwerfafval beter te begrijpen en effectief aan te pakken.

Neem voor meer informatie een kijkje op onze expertisepagina. Benieuwd wat wij voor jouw gemeente kunnen betekenen? Neem vrijblijvend contact met ons op!