Hoe de Omgevingswet je beheerinstrumentaria verandert, 4 voorbeelden

Wat gebeurt er straks met het beheerplan, waar komt de APV terecht en welke rol speelt het Handboek Inrichting Openbare Ruimte? Het valt mij op dat er nog veel onduidelijkheid is over de manier waarop het bestaande beleidsinstrumentaria van de beheerder zijn weg gaat vinden binnen de Omgevingswet. Daarom hier alvast vier voorbeelden van huidige beheerbeleid in de Omgevingswet.

Verbeterdoelen van de Omgevingswet

Wanneer het over de Omgevingswet gaat, gaat het vaak over ‘de geest’ ervan en de vier verbeterdoelen:

1. Meer maatwerk
2. Integrale benadering
3. Inzichtelijker, voorspelbaarder en makkelijker (digitaler)
4. Snellere en betere besluitvorming

Verbeterdoelen die gericht zijn op het maken of in stand houden van een veilige en gezonde fysieke leefomgeving. Algemene begrippen die wel degelijk te vertalen naar de werkpraktijk. Hieronder leest u een toelichting op vier instrumenten die zeer relevant zijn voor de beheerder:

• Handboek Inrichting Openbare Ruimte
• Beheervisie
• Beheerplannen
• De APV

1. Handboek Inrichting Openbare Ruimte en de Omgevingswet

Een HIOR is bij uitstek een instrument wat niet veel hoeft te veranderen, maar eigenlijk heel erg zou moeten veranderen als je denkt vanuit de verbeterdoelen van de Omgevingswet (digitalisering, maatwerk, integraliteit). Veel gemeenten werken nog met een papieren handboek. Dit handboek bevat functionele inrichtingseisen voor de openbare ruimte en zorgt voor een onderhoudbare openbare ruimte

Binnen de Omgevingswet kan het handboek een officiële status krijgen als beleidsregel die is gekoppeld aan het omgevingsplan. Dit verandert niet veel t.o.v. de huidige situatie. Logisch gevolg van de verbeterdoelen is echter dat de handboeken dusdanig worden aangepast dat ze passen bij de geest van de Omgevingswet. Denk aan een digitaal handboek met ruimte voor lokaal maatwerk en waarbij ook rekening wordt gehouden met gebruik en beleving, gezondheid en duurzaamheid.

2. Strategische beheervisie door als omgevingsvisie?

Veel afdelingen binnen gemeenten hebben nu een eigen visie opgesteld. Voor de fysieke leefomgeving komt er per gemeente straks een overkoepelende visie: de omgevingsvisie. Vanuit beheer moet je kijken hoe het beheer van de fysieke leefomgeving een plek kan vinden in deze visie. In de omgevingsvisie is het verplicht om:

• hoofdzaken vanuit beleid aan te geven;
• ontwikkelingen in de fysieke leefomgeving aan te geven;
• de huidige kwaliteit van de fysieke leefomgeving te beschrijven.

Beheer heeft dus een essentiële rol in de omgevingsvisie. Je draagt bij aan de beschrijving van de huidige kwaliteit van de fysieke leefomgeving, signaleert waar ontwikkelingen zouden moeten plaatsvinden en je weet welk onderhoudsniveau gewenst is. Zorg dus dat je input wordt meegenomen in de omgevingsvisie2

3. Beheerplan en de Omgevingswet

Beheerplannen zijn voor beheerders een van de belangrijkste instrumenten die ze hebben. Een beheerplan wegen, een beheerplan groen, een beheerplan spelen. En ga zo maar door. De Omgevingswet zoekt naar afstemming en integraliteit. Het is dus ten eerste logische om een integraal beheerprogramma te maken voor de gehele openbare ruimte. En het is ook logisch om hierin de kansen te beschrijven die beheer kan bieden aan klimaatadaptatie, energietransitie, gezondheid en veiligheid.

Er komt namelijk maar één omgevingsvisie waarin je vanuit beheer een integrale bijdrage zou moeten leveren. Het visiegedeelte van het beheerplan (waarom wil je de openbare ruimte op een bepaald niveau onderhouden) komt in de omgevingsvisie. Het uitvoeringsgedeelte (de opgave en de aanpak) zet je om in een programma. Simpel gezegd is je beheerplan straks een programma. Let op, dit is niet het programma zoals we dat nu kennen.

4. De APV en de Omgevingswet

De APV staat nu nog los van bestemmingsplannen, maar wordt straks wel (grotendeels) opgenomen in het omgevingsplan. Alle verordeningen worden straks locatieafhankelijk toegekend aan de fysieke leefomgeving. Regels over kappen, inritten, tijdelijk gebruik openbare ruimte, hondenbeleid, evenementen, monumenten etc. gaat allemaal naar het omgevingsplan. Hierbij hebben algemenere (functioneel gespecificeerde) regels de voorkeur.

Ga je bijvoorbeeld nog stellen dat er een parkeernorm gehanteerd moet worden of wordt de eis dat ontwikkelaars voldoende parkeerruimte moeten realiseren? Zaken waar de beheerder iets over te zeggen heeft en dus moet je ook meedenken met de ontwikkeling van het omgevingsplan.

Meedenken

Dit is slechts een greep uit de veranderingen die straks plaatsvinden. Wil je exact weten hoe je het beheerbeleid in je gemeente vertaalt richting de Omgevingswet en wat er nog meer op je af komt, dan denken wij graag vrijblijvend met jou mee over een mogelijk stappenplan. Mail naar jeroen.bruinenberg@planterra.nl of bel direct met mij via 06 19 01 53 87.