Hoe we afdeling Sociaal een plek gaven in de openbare ruimte van Tilburg

De openbare ruimte moet een bijdrage leveren aan het versterken van een sociaal en veerkrachtig Tilburg. Deze wens is opgenomen in het coalitieakkoord van de gemeente Tilburg. Hoewel het gezamenlijke doel voor het sociale en fysieke domein binnen de gemeente Tilburg duidelijk is, ontbrak het nog aan een gezamenlijke taal, werkwijze en methode om hier ook werkelijk uitvoering aan te geven. Daar ging de gemeente Tilburg onder onze begeleiding mee aan de slag.

De afdeling sociaal was opdrachtgever voor het project en Rob Ahsmann, beleidsmedewerker sociaal, was vanaf het begin betrokken: “We zijn het project gestart samen met de ketenmanager openbare ruimte om een brug te bouwen tussen het sociale en fysieke domein. Hoe kunnen we vanuit de beleidsnota’s van sociaal, waarin ambities ten aanzien van de openbare ruimte op een hoog abstractieniveau zijn geformuleerd, een handelingsperspectief bieden voor de collega’s van ruimtelijke uitvoering?” Ook Anneloes Waelpoel, teammanager vakspecialisten, werd snel betrokken: “Het is handig dat wij meekijken, want wij stellen de richtlijnen op voor het Handboek Openbare Ruimte en zorgen er uiteindelijk voor dat er een ontwerp komt voor de openbare ruimte.”

Ontdekken van een gezamenlijke taal

In een periode van een aantal maanden organiseerde PLANTERRA werksessies met deelnemers uit zowel het sociale en fysieke domein om beleidsambities te vertalen naar concrete zaken die je in de openbare ruimte kunt uitvoeren. Het ontdekken van een gezamenlijke taal was hierbij een sleutelthema. Vooral de grote werksessie gaf energie. Rob: “Het was een inspirerende bijeenkomst, echt breed met alle disciplines die je erbij moet hebben. We hebben het belang naar boven gebracht om samen op te trekken, en we zagen hierbij dat er een taalverschil, een ziensverschil is tussen de verschillende afdelingen.”

Eén van de concrete uitwerkingen om in gesprek te blijven is een structureel overleg tussen fysiek en sociaal domein. Anneloes: “Het helpt dat mensen van sociaal nu regelmatig om de tafel zitten met ontwerpers van de openbare ruimte om eens door te praten. Wat zijn nu initiatieven, de dingen waar we tegenaanlopen, en de doelstellingen die we willen bereiken? En hoe kunnen ontwerpers ervoor zorgen dat dat uiteindelijk in de openbare ruimte terecht kan komen?”

Nieuwe speelnota

Een concreet resultaat van dit contact tussen ruimtelijke uitvoering en sociaal is de nieuwe speelnota met daarin een gezamenlijke visie op spelen en bewegen. Mike Alberts, teammanager sociaal, en sinds kort betrokken: “Dat vond ik mooi. Je ziet dat collega’s samen ervaren: ‘Wauw’ er kan iets heel moois zijn, die verbinding tussen domeinen. Je voelt het gewoon, nu zijn we met fysieke projecten een meerwaarde aan het creëren. Je ziet de potentie. Dat moet nog verder groeien.”

Een goed startpunt

Want het project wordt door alle betrokkenen gezien als een goed startpunt, het proces is nog lang niet klaar. Mike: “De concrete adviezen van PLANTERRA zijn goede aanknopingspunten waarmee als we als organisatie aan het werk worden gezet. Dat vind ik heel waardevol. Je kunt een advies niet kopiëren, het moet passen bij het organisatiemodel en de werkwijze die er is in de gemeente. Dat is gelukt. We kunnen ermee verder. Intern loopt er nu een project om deze voorstellen uit te werken, en dat is meer dan het afdraaien van de adviezen. We kijken ook verder, de organisatie ontwikkelt, er komen nieuwe kansen voorbij. Het is een beweging, we zijn er nog niet.”

Wijkscans

Een van de onderdelen waar nog aan wordt gewerkt zijn de wijkscans. PLANTERRA ontwikkelde deze scan waarmee het fysieke en sociale domein samen op wijkniveau inzicht krijgen waar de grootste kansen liggen om door middel van de openbare ruimte bij te dragen aan de sociale opgaven in de stad. Anneloes: “Dit bleef terugkomen in de werkgroepen, dat we ergens nog een tactische niveau misten. We hebben de beleidsambities en we doen heel veel in de uitvoering, maar weten we bijvoorbeeld ook op wijkniveau welke sociale problematieken spelen zodat we daar echt iets mee kunnen doen in de programmering?”

---

3 Tips

1. Gezamenlijk opdrachtgeverschap en draagvlak bij de projectstart

Anneloes: “Achteraf denk ik dat je echt gezamenlijk opdrachtgeverschap zou moeten hebben, niet vanuit één afdeling. En dat we het dan echt met elkaar erover eens moeten zijn: Dít is de opdracht, dít is de doelstelling, dít willen we bereiken.” Mike: “De bestuursopgave van Tilburg is de inclusieve stad. Dat is een sociale opgave, maar niet alleen een opgave van de afdeling sociaal. Je kúnt het niet op afdelingsniveau doen. Het is dus belangrijk als zo’n opdracht start dat er voldoende tijd en aandacht is voor het collectieve doel, dat er draagvlak is bij iedereen die meedoet. Alleen dan ga je succes bewerken aan het eind.”

2. Blijf met elkaar in gesprek gaan

De grote werksessie was een inspirerende bijeenkomst, maar is maar één keer geweest. Anneloes: “Daar hadden we meer mee kunnen doen. Het is een beetje een dooddoener, maar ga met elkaar in gesprek en maak niet de aanname dat de ander wel weet wat jij aan het doen bent. Vertel wat je doet zodat je wederzijds begrip kweekt en weet hoe je elkaar kunt versterken.”

3. Ga hiermee aan de slag!

Mike: “Ik zou het andere gemeenten aanraden om hiermee aan de gang te gaan, om in te zien dat de openbare ruimte echt een mooie bijdrage kan leveren aan sociale opgaven. Dat zou je iedereen gunnen.”