
Gemeente Heemstede – beeldmaatlatten voor biodiversiteit
Beeldmaatlatten zijn niet meer weg te denken in beheerland. Aan de hand van foto’s wordt de kwaliteit van onder andere het openbaar groen beoordeeld. Maar wat verstaan we eigenlijk onder kwaliteit? In een land waar we steeds vaker te maken hebben met uitdagingen zoals wateroverlast, hittestress en biodiversiteitsverlies, is het essentieel om verder te kijken dan enkel hoe ‘schoon’, ‘heel’ en ‘veilig’ de openbare ruimte is. Dit is precies wat we hebben gedaan voor de gemeente Heemstede. Lees hier hoe we niet alleen aandacht hebben besteed aan onderhoud, maar ook aan biodiversiteit, kwantiteit en waterberging als integrale onderdelen van de kwaliteit van het openbaar groen.

Beoordelingsmethode biodiversiteit
Als onderdeel van het Groenbeleidsplan dat in ontwikkeling is bij de gemeente Heemstede, wilde de gemeente inzicht krijgen in de kwaliteit – in brede zin – van hun groene ruimtes en hoe deze bijdraagt aan de gemeentebreed vastgestelde doelstellingen. Hieruit kwam de behoefte aan een beoordelingsmethode die niet alleen het onderhoudsniveau beoordeelt, maar ook rekening houdt met de kwantiteit van groen, de capaciteit voor waterberging en bovenal de biodiversiteit.
Hier is PLANTERRA met veel enthousiasme mee aan de slag gegaan. We hebben eerder al biodiversiteit geïntegreerd in beheer- en beleidsplannen, maar nu kregen we de kans om dit toe te passen in een beeldkwaliteitsmaatlat. Een unieke opdracht waar collega Marieke van der Klaauw erg trots op is. “Dit was voor ons nieuw, maar het is ook echt een primeur in het werkveld. Ik ben erg trots dat we effectieve maatlatten hebben ontwikkeld die helpen om de openbare ruimte door een andere lens te bekijken. En dat daarnaast degenen die ermee gingen werken erg enthousiast waren.”
Lieke Willems: “Het begint met een mentaliteitsverandering. Jarenlang hebben we de openbare ruimte op bepaalde manieren beoordeeld. Als je nu dezelfde openbare ruimte bekijkt vanuit het perspectief van biodiversiteit, zie je dat er veel verbeterd kan worden. Wat eerst als A+ kwaliteit werd beoordeeld, blijkt voor biodiversiteit juist niet optimaal te zijn. Biodiversiteit omvat namelijk een breed scala aan aspecten, zoals het type groen, leeftijdsopbouw, structuur opbouw, grondsoorten, water, enzovoort. Dit is een complex samenspel. Hierin is de biodiversiteitsmaatlat een eerste aanzet om op een andere manier naar het groen te gaan kijken. Het is belangrijk om bewustwording hiervoor te creëren binnen de beheerafdeling.”
In totaal zijn er tijdens het project 70 schouwen uitgevoerd met behulp van de maatlatten. Deze gaven de input voor het inzichtelijk maken wat de huidige kwaliteit van het groen is. Daaruit bleek dat, zoals de gemeente al vermoedde, het onderhoudsniveau ruim op orde was, maar voor het ondersteunen van de biodiversiteit er nog een wereld te winnen was. Op basis hiervan heeft PLANTERRA een financiële berekening gemaakt van de benodigde investeringen om de biodiversiteit te verbeteren naar het gewenste niveau.
Hoe meet je biodiversiteit?
Maar hoe meet je eigenlijk biodiversiteit en waarom is het zo belangrijk? “Heb je even?” antwoordt Marieke met een glimlach. “Veel gemeenten erkennen het belang van een toekomstbestendige openbare ruimte. Biodiversiteit is hierin een belangrijk onderdeel, omdat het bijdraagt aan een gezonde, klimaatbestendige leefomgeving voor mensen, dieren, en het behoud van onze planeet. Het is van essentieel belang dat we de soortenrijkdom behouden en versterken, juíst ook in de stedelijke omgeving waar deze enorm onder druk staat.” Dit complexe thema heeft PLANTERRA concreet vertaald naar beeldkwaliteitsmaatlatten om de openbare ruimte op een vernieuwende wijze te schouwen.
Aan de hand van de biodiversiteitsmaatlat is diversiteit van het groen inzichtelijk en concreet gemaakt. Door bijvoorbeeld te kijken naar de hoeveelheid gebiedseigen boomsoorten, verschillende hoogtes van groen en de mate van diverse beplanting wordt een score bepaald die, net als de al bekende onderhoudsbeeldmeetlatten, van A+ tot D loopt. Noemenswaardig is hierbij dat particuliere tuinen (deels) ook worden meegenomen. Biodiversiteit beperkt zich namelijk niet tot specifieke eigendomsgebieden, maar omvat de gehele bebouwde omgeving. Het is daarom belangrijk om inwoners te stimuleren ook hun tuinen te vergroenen.

Toekomstbestendige openbare ruimte
Met deze tool is de gemeente Heemstede aan de slag gegaan om de openbare ruimte toekomstbestendiger te maken. Want meer groen is niet alleen goed voor biodiversiteit. Marieke: “Groen is echt een soort supermiddel wat je kan inzetten. Het is eigenlijk te bizar voor woorden dat we zoveel groen hebben wegbezuinigd en mede daardoor nu een sterke afname in biodiversiteit hebben. Meer en diverser groen is beter voor de natuur, plant en dier, de bodem en onszelf. Naast het verbeteren van de biodiversiteit helpt meer groen bij het tegengaan van hittestress, wateroverlast (klimaatadaptatie en -mitigatie) en luchtverontreiniging. En bovenop dit alles draagt meer groen ook nog bij aan een positievere beleving en verbeterde fysieke en mentale gezondheid van inwoners.”
Groen is dus een antwoord op veel van onze hedendaagse en toekomstige problemen. Meer groen is dan ook geen kostenpost, maar juist een winst die zich vertaalt in een leefbaardere stedelijke omgeving!
Wilt u de gemeentelijke biodiversiteitsambities ook concreet vertalen naar de openbare ruimte? Een beeldkwaliteitsmaatlat Biodiversiteit is een goede stap om anders naar het groen in de openbare ruimte te gaan kijken om vervolgens vanuit daar te zien waar verbeterpunten liggen. Meer weten? Neem contact op met Lieke Willems.
Dit artikel werd geschreven door Meinrad van der Scheer.

0 comments on Gemeente Heemstede – beeldmaatlatten voor biodiversiteit