Beleving van de openbare ruimte – de 5 meest gestelde vragen

Bij steeds meer gemeenten rijst de vraag hoe de openbare ruimte wordt beleefd door bewoners. Beheerders kunnen de openbare ruimte zelf beoordelen op technische kwaliteit, maar zijn daarnaast ook op zoek naar de mening van bewoners. Bewoners kunnen meldingen en klachten indienen en mogen meedenken over hun leefomgeving op bewonersavonden en door middel van online enquêtes.

Maar is beleving niet veel meer dan dat? En wat is de juiste manier om de beleving van bewoners te achterhalen én toe te passen in beleid en beheer? Fernand en Marieke, beiden adviseur bij PLANTERRA, nemen je hierin mee.

1. Waarom sturen op beleving?

Geluk, gezondheid en het welbevinden van bewoners worden steeds belangrijker. Door meer aandacht te besteden aan de beleving van de openbare ruimte, helpen wij gemeenten een fijne omgeving te realiseren waar bewoners zich prettig voelen. Een omgeving die als prettig en aantrekkelijk wordt ervaren, stimuleert gezond gedrag zoals spelen, bewegen en ontmoeten. Door beleving als uitgangspunt te nemen, kun je met beheer van de openbare ruimte dus bijdragen aan gezondheid en welbevinden.

Bovendien werk je als gemeente, door sámen met bewoners te bepalen wat een prettige omgeving is, klantgericht en alvast in de geest van de Omgevingswet.

“Dat de omgeving iets met je doet is een gegeven, dus je kan er maar beter op sturen, zodat je positieve uitkomsten krijgt.”

2. Is beleving wel relevant in tijden van besparing?

Juist nu veel gemeenten zorgvuldig met hun financiën om moeten gaan, wil je voorkomen dat er onnodig geld wordt uitgegeven aan zaken die voor bewoners minder belangrijk zijn. Met belevingsonderzoek kun je in kaart brengen welke elementen van beheer en onderhoud de grootste invloed hebben op de beleving van bewoners. Hiermee kun je vervolgens bepalen waar besparingen mogelijk zijn zonder al te grote consequenties voor beleving en waar niet, zoals op routes waar veel ouderen vanuit hun woningen naar voorzieningen lopen. Zo kun je voor je beheerplan een beargumenteerde afweging maken om bepaalde werkzaamheden bijvoorbeeld tijdelijk af te schalen, of genoegen te nemen met een lagere beeldkwaliteit op bepaalde onderdelen.

3. Is beleving hetzelfde als tevredenheid?

Beleving is een ontzettend breed begrip. Het gaat over hoe we iets ervaren en waarderen, het is een gevoel. Om de invloedrijke factoren in kaart te brengen en te zien op welke factoren er winst te behalen valt, heeft PLANTERRA een belevingsmodel ontwikkelt. In dit model is tevredenheid van bewoners over het onderhoud van de openbare ruimte geformuleerd als de waardering van de technische kwaliteit. Daarmee maakt het onderdeel uit van de aantrekkelijkheid van een plek. Naast aantrekkelijkheid kent het belevingsmodel nog drie andere hoofdfactoren: veiligheid, levendigheid en toegankelijkheid. Tevredenheid met onderhoud en beheer is dus een klein onderdeel van de beleving van de openbare ruimte.

Met het belevingsmodel kan in kaart worden gebracht op welke belevingsonderdelen de openbare ruimte goed scoort, en waar verbeteringen mogelijk zijn. Neem bijvoorbeeld een stenen plein. Het onderhoud is dik in orde: het is schoon en heel. Toch kan aan de belevingswaarde van het plein nog veel verbeterd worden. Zo kan het open karakter van het plein een onveilig gevoel veroorzaken en zorgt het gebrek aan zitgelegenheden en fietsparkeerplekken voor onvoldoende mogelijkheden voor recreatief gebruik.

4. Hoe kun je beleving op een goede manier meten?

Het belangrijkste is dat je er op de een of andere manier in slaagt om als het ware in de huid van de bewoner te kruipen. Hiervoor zijn talloze methodes. Wij maken veel gebruik van objectieve observaties van de fysieke en sociale omgeving, omdat ze een goed beeld geven van de feitelijke situatie. Daarnaast zijn straatinterviews en enquêtes een krachtig middel om erachter te komen wat bewoners vinden en waarom. En heel belangrijk, doordat we bewoners ter plekke op de te onderzoeken locatie benaderen, zorgen we ervoor dat we met een representatieve groep gebruikers van de openbare ruimte in contact komen. Ook met de groep bewoners die lastig te bereiken is via digitale of papieren enquêtes.

In opdracht van de gemeente Heerhugowaard maakte PLANTERRA voor het opstellen van de groenvisie onder anderen gebruik van straatgesprekken aan de hand van foto’s. Deze methode prikkelde het inbeeldingsvermogen van bewoners en liet hen bewust nadenken over hoe zij de openbare ruimte in hun omgeving beleefden.

5. Hoe pas je de resultaten van belevingsonderzoeken toe in de openbare ruimte?

Sturen op beleving betekent niet dat je klakkeloos alle wensen van bewoners overneemt, maar wel dat je inspeelt op de behoeften die er zijn. Inzicht hebben in beleving geeft je vooral de mogelijkheid om beargumenteerde keuzes te maken voor werkzaamheden en uitgaven voor het beheer en onderhoud. Gebruik de resultaten om in te spelen op de vervangingsgolf die eraan komt of de herinrichting die op de planning staat: waar ga je wel en niet op inzetten om van de openbare ruimte een prettige leefomgeving te maken?

Wij verwerken de resultaten van belevingsonderzoeken in beleids- en beheerplannen, (omgevings-)visies en vertalen deze naar de daadwerkelijke uitvoering op straat. Bijvoorbeeld met flexibelere contracten met aannemers waarin ruimte wordt geboden om, naast het meten van de beeldkwaliteit, ook de beleving te meten door middel van observaties en straatgesprekken.

Wij vinden het belangrijk om ook de technische collega’s hier goed in mee te nemen. De beheerder is namelijk ook één van de schakels in de communicatie met bewoners. En door bewoners de ruimte te geven om te participeren, geef je ze de mogelijkheid om zélf hun beleving positiever te maken.

Met een combinatie van inzicht in de technische kwaliteit, meldingen en beleving van bewoners heb je een totaalpakket in handen. Daarmee kun je de openbare ruimte kostenefficiënt beheren én tegelijkertijd een bijdrage leveren aan de tevredenheid, beleving, gezondheid en welbevinden van bewoners.

Beleving onderzoeken in uw gemeente?

PLANTERRA voert zowel tevredenheids- als belevingsonderzoeken uit in de openbare ruimte. We verwerken deze onderzoeken in projecten, zoals het opstellen van een beleids- of beheerplan of we voeren ze uit als losstaande onderzoeken.

Meer weten? Vraag onze leaflet aan!

Of neem contact met ons op:
linde.vandenbrink@planterra.nl
info@planterra.nl

Stadsverbeteraars